ZESTAW ĆWICZEŃ SŁUCHU FONEMOWEGO
Słuch fonematyczny (fonemowy) leży u podstawy rozumienia wypowiedzi ustnych, umożliwiając prawidłowy odbiór i różnicowanie dźwięków mowy, czyli prawidłową analizę i syntezę słuchową wyrazu (wypowiedzi).
W przypadku stwierdzenia zaburzeń słuchu fonemowego widoczne będą problemy z odbiorem oraz prawidłowym rozwojem mowy dziecka.
Dodatkowo zaburzenia słuchu fonematycznego powodują trudności w dokonywaniu analizy i syntezy słuchowej wyrazów,
która ma wpływ na taką czynność jak nauka pisania i czytania.
Analiza i synteza słuchowa stanowią mechanizm czytania i pisania, obejmują następujące umiejętności: wyodrębnianie zdań z potoku mowy, wyrazów w zdaniach, a także sylab i głosek w wyrazach – w wyniku analizy słuchowej wyrazu dziecko potrafi podzielić go na sylaby np. kogut -> ko-gut, albo na głoski : kogut -> k-o-g-u-t, natomiast w wyniku syntezy potrafi scalić w układ słuchowy (wyraz) sylaby np. ko-gut -> kogut, albo głoski k-o-g-u-t -> kogut.
Odpowiednio wykształcony słuch fonematyczny umożliwia również prawidłową wymowę, wychwytywanie różnic między słowami podobnie brzmiącymi, ale mającymi inne znaczenie (np. kosy-kozy, półka-bułka)
Proponowane ćwiczenia do wykonywania w domu.
- Rozpoznawanie dźwięków i szmerów – (ćwiczenia przygotowawcze) – zadaniem dziecka jest rozpoznanie zasłyszanych dźwięków.
- Rozpoznawanie głosów zwierząt – początkowo głosy zwierząt najbardziej znanych: np. psa, kota, krowy, kury, koguta, kaczki, potem głosy zwierząt, z którymi dzieci stykają się rzadziej, np.: kozy, osła, lwa, mewy, wrony.
- Odgadywanie odgłosów docierających zza parawanu, albo z sąsiedniego pomieszczenia np.: odgłos przelewania wody, rozdzierania papieru, telefonu, przesuwania krzesła, upadku piłki, kluczy, itd.
- Rozpoznawanie dźwięków różnych instrumentów: bębenek, pianino, skrzypce, gitara, cymbałki itp.
- Odtwarzanie przez dzieci słyszanego rytmu.
- Odtwarzanie przez dzieci rytmu przy pomocy wystukiwania patyczkiem o bębenek, cymbałki.
- Dobieranie rymów do podanego słowa np. jakie słowa rymują się ze słowem „mama” – dama, tama itp.
- Dokańczanie rymów – czytanie dziecku wierszyków rymowanych (np. J. Tuwima „O panu Tralalińskim”) – dziecko ma dopowiedzieć rymy.
- Wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach, głosek w słowach:
- Dziecko słucha krótkich wypowiedzi w postaci zdań prostych na temat obrazka np. To kotek. II On pije mleko. III / Dziecko ma narysować tyle kresek, ile jest w zdaniu wyrazów.
- Układanie zdań przez dziecko na podstawie ilości patyczków / patyczki oznaczają wyrazy/np. To Ola. II , Tam stoi Tomek. III, Cela ma małego brata. IIII
- Podział wyrazów na sylaby ( początkowo dwusylabowych, później trzy i więcej sylabowych ).
- Segregowanie obrazków według ilości sylab.
- Rozpoznawanie obrazków zaczynających się od tej samej sylaby.
- Rozpoznawanie obrazków kończących się tą samą sylabą.
- Wymyślanie nazw przedmiotów rozpoczynających się na podaną sylabę (bu – buty, budzik, la- lampka, laska, sza- szafka, szalik itp.).
- Wymyślanie słów kończących się na określoną sylabę np. „ki” : wor – ki, san – ki, zabaw – ki.
- Wyróżnianie i wybrzmiewanie samogłosek i spółgłosek na początku wyrazu – „co słyszysz na początku wyrazu ?” (np. Ola - O, kot - k, lampka - l).
- Grupowanie obrazków, których nazwy zaczynają się daną głoską.
- Tworzenie wyrazów na podstawie podanej głoski początkowej.
- Wyodrębnianie końcowej głoski „co słyszysz na końcu wyrazu?” (np. zupa-a, auto-o, pomidor-r ).
- Sztafeta wyrazowa – podawanie lub wybieranie wśród obrazków, w których nazwa jednego rozpoczyna się taką głoską, jaką kończy się nazwa drugiego (np. rak – kot – tor- rolka itp.).
- Składanie wyrazów z usłyszanych głosek (mówimy dziecku głoskując wyraz p-o-l-e, ono dokonuje syntezy mówi „pole”).
- Podział wyrazów na głoski(mówimy dziecku słowo koło, ono mówi z podziałem na głoski: k-o-ł-o).
